Registratiegewoonten van Samuel De Lange sr. & jr.

Hester van der Male

Registratiegewoonten van Samuel De Lange sr. & jr. Het ORGEL 112 (2016), nr. 5, 26-35 [samenvatting]

Wanneer het om registratiegebruiken gaat, was er in de negentiende eeuw veel aandacht voor klankkleur en dynamiek. Veel componisten voorzagen hun muziek van dynamische aanwijzingen en registratieaanduidingen. Zo ook vader en zoon De Lange. Van vader De Lange bezitten we een aantal unieke registratievoorschriften. Dit artikel geeft een indruk van het karakteristieke van de registratiepraktijk van vader en zoon De Lange in vergelijking met die van tijdgenoten. Daarbij komt hun betekenis voor het Rotterdams muziekleven aan de orde. Er wordt besproken voor welke instrumenten de voorschriften bedoeld waren, evenals heersende klankopvattingen. Aan de hand van composities wordt een beeld van de registratievoorschriften geschetst. Vergelijking met voorschriften van tijdgenoten plaatst de aanwijzingen in een breder kader.
Samuel de Lange sr. komt in zijn werken en registratieaanwijzingen naar voren als een echte ambachtsman, typerend voor de gemiddelde stadsorganist van de negentiende eeuw. Hij was weinig vooruitstrevend, maar wel goed op de hoogte van orgelbouw en orgelklank. Uit de analyse van De Lange sr.’s registratieaanwijzingen en de vergelijking met die van tijdgenoten blijkt dat zijn wijze van registreren zowel klassieke als typisch negentiende-eeuwse kenmerken vertoont.
De registratieaanwijzingen van De Lange jr. vertonen dezelfde kenmerken als die van zijn vader, al past jr. wel wat vaker de zwelkast toe. Al met al lijkt de zoon toch vooruitstrevender dan de vader.

Rotterdam Laurenskerk Wolferts-orgel