Leven en werk van Samuel de Lange jr. (1840-1911)

Laura de Lange

Leven en werk van Samuel de Lange jr. (1840-1911) Het ORGEL 112 (2016), nr. 5, 4-11 [samenvatting]

Samuel de Lange junior groeide op in een muzikaal gezien. Vader Samuel de Lange (1811-1884) was in Rotterdam werkzaam, eerst als hulporganist van de Lutherse Kerk, daarna organist van vervolgens de Waalse Kerk in de Hoogstraat, de Zuiderkerk en de Grote of St.-Laurenskerk. Zowel Samuel junior als zijn een jaar jongere broer Daniël kreeg een grondige muziekopleiding. Samuel bleek een uitzonderlijke aanleg te hebben voor de piano en het orgel. Zijn broer Daniël bekwaamde zich, naast alle lessen thuis, op de cello bij Simon Ganz. Rond hun tiende kregen de broers ook nog compositieles, aanvankelijk bij Dupont, later bij Johannes Verhulst, die nog leerling van Mendelssohn was geweest. Alexander Winterberger (1834-1914), leerling van Franz Liszt, kwam regelmatig bij de De Lange’s over de vloer en was één van de orgeldocenten van Samuel junior.
De broeder De Lange maakten eind jaren vijftig van de negentiende eeuw internationaal furore als cello-pianoduo. Toen ze in 1863 definitief in Rotterdam terugkeerden, ging zij elk hun weg.
Samuel bleef in Rotterdam en nestelde zich daar diep in het muziek­leven, als docent en uitvoerend musicus: op de piano als solist en in kamermuziek-ensembles, en op de orgels van de Waalse Kerk, de Zuiderkerk en de Laurenskerk. Zijn carrière als organist nam vanaf 1863 een indrukwekkende vlucht en hij concerteerde onder meer in Haarlem, Delft, Utrecht, Den Haag, Bazel en Leipzig.
Evenals zijn vader zette Samuel junior zich in om de muziek van Johann Sebastian Bach bekend te maken in Nederland. Daarnaast was hij een sterk promotor van zijn vriend Johannes Brahms.
Van 1874 tot 1885 verbleef Samuel de Lange in het buitenland (Bazel, Parijs en Keulen). Toen in Keulen de Neudeutsche Schule, waarmee Samuel geen affiniteit had, steeds meer invloed kreeg, keerde hij naar Nederland terug. In Den Haag werd hij directeur van de Afdeling Den Haag van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Maar Samuel voelde zich in Nederland toch niet altijd thuis. Het Duitse muziekleven bleef hem trekken. In 1893 vertrok hij naar Stuttgart, waar hij werkzaam was als docent aan het Königliches Konservatorium für Musik.
Het oeuvre van De Lange omvat zo’n 700 werken, die hij vooral componeerde in Keulen en Stuttgart. Hij schreef werken voor piano solo, kamermuziek in allerlei bezettingen, waaronder 13 strijkkwartetten, vijf symfonieën, soloconcerten en veel vocale muziek, liederen en koorwerken, al dan niet met orkestbegeleiding. Voor orgel componeerde hij onder meer sonates, korte stukken, preludes en fuga’s, variaties en pedaal-etudes. Al zijn werk past in de Duitse romantische traditie van Mendelssohn (via zijn leraar Verhulst) en Brahms.

Samuel de Lange jr juni 1904 te Stuttgart