Het orgel in Engwierum. Een typische Van Dam-klank in een a-typische kas

Sietze de Vries

Het orgel in Engwierum. Een typische Van Dam-klank in een a-typische kas Het ORGEL 112 (2016), nr. 3, 40-45 [samenvatting]

In 2015 werd de restauratie voltooid van het Van Dam-orgel in de kerk te Engwierum. De restauratie werd uitgevoerd door de firma Bakker & Timmenga. Theo Jellema was adviseur, nadat eerder Jan Jongepier deze functie vervulde tot diens overlijden in 2011.
Het orgel dateert uit 1823 en is in meerdere opzichten bijzonder te noemen. Het front vormt een unicum in het oeuvre van Van Dam. Wat vooral opvalt is de lage middentoren; het doet onmiddelijk denken aan het orgel van Freytag (en S(ch)nitger jr.) te Zuidhorn (1793).
Het Engwierder orgel onderging in de loop der jaren geen wezenlijke veranderingen; de grootste werkzaamheden betroffen het vervangen van de drie spaanbalgen door een magazijnbalg in 1885 en het plaatsen van een windmotor in 1936. Bakker & Timmenga voerde in 1957 restauratiewerkzaamheden uit. De meest ingrijpende gebeurtenis was toen wel het opschuiven van het pijpwerk om de ‘moderne’ toonhoogte a1 = 440 Hz te verkrijgen; een halve toon hoger dan bij Van Dam.
Jan Jongepier stelde in 1994 een restauratierapport op, waarbij de oorspronkelijke Van Dam-toestand het uitgangspunt vormde, met behoud van de magazijnbalg uit 1886 en de toegevoegde Subbas 16’. De restauratie startte uiteindelijk in 2014.

Foto’s Jan Smelik