Transposer toujours. Bach in middentoon

Jan R. Luth

Transposer toujours. Bach in middentoon Het ORGEL 111 (2015), nr. 3, 18-23 [samenvatting]

In de laatste twee afleveringen van Het Orgel heeft Jan Smelik een aantal belangwekkende gegevens over het orgel in de liturgische en vocale composities van Johann Sebastian Bach onder de aandacht van de lezers gebracht. Smelik wijst erop dat voor de basso continuo de grote orgels werden gebruikt. Omdat de meeste orgels in kamertoon gestemd waren en een toon hoger klonken dan de hoogte waarop vocalisten en instrumentalisten musiceerden, zijn de meeste continuo-partijen een toon lager geschreven. Een belangrijke vraag betreft de kerkmuzikale praktijk die in Smeliks artikelen aan de orde kwam was: hoe ging men om niet alleen met de verschillende toonhoogten, maar ook met de stemming? Die vraag wordt ingegeven door het feit dat de orgels die Bach gebruikte in middentoonstemming stonden. Dit artikel wil enkele problemen in beeld brengen die samenhangen met het orgelgebruik in de kerkmuzikale praktijk in Bachs culturele en kerkelijke context.

Halle Liebfrauenkirche. Foto Jan Smelik

Trost-orgel in de Schlosskirche te Altenburg. Foto Jan Smelik