Orgelbewerkingen van Vivaldi’s L’ Estro Armonico

door Geert Bierling | Het ORGEL | Jaargang 108 | (2012) | Nummer 5

 

Geert Bierling Orgelbewerkingen van Vivaldi’s L’ Estro Armonico
Het ORGEL 108 (2012), nr. 5, 24-31 [samenvatting]

Driehonderd jaar geleden verscheen de bundel L’Estro Armonico (opus 3), een bundel met twaalf concerten voor 1, 2 en 4 soloviolen en strijkers. Spoedig nadat de bundel in 1711 door de Amsterdamse muziekdrukker Estienne Roger was uitgegeven, werden de concerten in korte tijd ongekend populair in geheel Europa, zowel bij de ‘kenners’ als bij de ‘liefhebbers’.
Vijf concerten uit Vivaldi’s opus 3 werden kort na hun publicatie door Johann Sebastian Bach bewerkt voor klavier, toen hij als hoforganist en kamermusicus werkte te Weimar: de nummers 3 , 9 en 12 voor clavecimbel (BWV 978, 972 & 976) en de nummers 8 en 11 voor orgel (BWV 593 & 596). Bach werd geïnspireerd tot het maken van deze bewerkingen door het bezoek van Johann Ernst IV von Sachsen-Weimar aan Nederland. Deze jonge prins, die in de periode februari 1711-maart 1713 in Nederland verbleef en studeerde aan de universiteit van Utrecht, bracht aan het einde van zijn studiereis een bezoek aan Amsterdam en hoorde daar stadsorganist Jacob de Graaf in de Nieuwe Kerk. Deze speelde zoals hij dat vaker deed transcripties van in Amsterdam gedrukte Italiaanse concerten en sonaten op het prachtige stadsorgel.
Bach bewerkte in 1730 ook het tiende concerto in b, dat oorspronkelijk voor vier violen, strijkers en basso continuo gecomponeerd werd, voor vier clavecimbels en strijkers.
Er zijn geen achttiende-eeuwse Duitse bronnen waarin de methodiek, de werkwijze van het arrangeren beschreven wordt. Op basis van een methodische vergelijking van de beschikbaar staande klaviertranscripties van Bach, Walther en collega’s uit hun directe omgeving, worden in dit artikel negen basisregels geformuleerd als handreiking voor de arrangerende organist en clavecinist.

Bijlage: Estienne Roger Titelblad Opus 3 libro- 1

In opdracht van het RODA 2012 maakte Geert Bierling van deze Vivaldi Concerten nieuwe bewerkingen voor 1,2 en 4 orgels, alsmede voor concertant orgel en strijkers.
Deze orgeltranscripties zullen te zijner tijd worden uitgegeven.
Om alvast een indruk te krijgen zijn twee orgeltranscripties als pdf te downloaden via volgende link:

http://www.rotterdamseorgeldagen.nl/downloads

Antonio Vivaldi, schilderij uit 1723.
Collectie: Museo internazionale e biblioteca della musica (Bologna)