Alexandre Guilmant herdacht. Bij de 100ste sterfdag van een belangrijk promotor van de Franse orgelkunst

door René Verwer | Het ORGEL | Jaargang 107 | (2011) | Nummer 5

 

René Verwer Alexandre Guilmant herdacht. Bij de 100ste sterfdag van een belangrijk promotor van de Franse orgelkunst
Het ORGEL 107 (2011), nr. 5, 4-15 [samenvatting]

De Franse organist-componist Alexandre Guilmant, wiens honderdste sterfdag in 2011 herdacht wordt, speelde een zeer prominente rol in de ontwikkeling van de Frans-symfonische orgelcultuur. Geboren in 1837 te Boulogne-sur-Mer werd hij aanvankelijk door zijn vader en door Gustave Carulli opgeleid, maar zijn leertijd bij de Belgische orgelvirtuoos Jacques-Nicolas Lemmens in 1860 is van bepalende invloed geweest. Diens ‘style sévère’ zou de profane speeltrant van Lefébure-Wély en tijdgenoten verdringen, met instemming van de orgelmaker Cavaillé-Coll. Tot 1871 was Guilmant in zijn geboortestad werkzaam als organist en koordirigent, in dat jaar volgde hij de jong gestorven Alexis Chauvet op als organist van de Parijse Ste.-Trinité. In deze kerk stond hem een groot Cavaillé-Coll-orgel ter beschikking. Hij verzorgde veel atelier- en inwijdingsconcerten en was pleitbezorger voor zowel Cavaillé-Coll als Merklin. Zijn roem steeg verder toen hij vanaf 1878 een reeks ‘historische concerten’ in het Parijse Trocadéro gaf. In deze concertzaal initieerde Guilmant het orgelrecital, een tot dan toe onbekend fenomeen in de Franse hoofdstad. Hij maakte duidelijk dat het orgel naast zijn kerkelijk-liturgische functie ook de kwaliteit van concertinstrument bezat. Guilmant was de eerste Franse organist die in Amerika optrad en als internationaal geroemd musicus kreeg hij spoedig leerlingen uit dit werelddeel. Vanaf 1896 tot zijn dood gaf Guilmant les aan het Parijse conservatorium en aan de Schola Cantorum. Tot zijn leerlingen behoren Joseph Bonnet, Nadia Boulanger en Marcel Dupré. Zijn titulariaat in de Ste.-Trinité liep in 1901 abrupt af, maar een jaar later werd hij benoemd tot ‘organiste honoraire de Notre-Dame de Paris’. Zijn kwaliteiten als componist blijven in sommige kringen nog steeds omstreden, hoewel een deel van zijn werken tegenwoordig weer veel wordt gespeeld. Tot zijn grootste verdiensten behoren ten slotte zijn uitgaven van oude Franse muziek, hoewel hij ook Duitse en Italiaanse muziek publiceerde. Op gebied van de orgelbouw was Guilmant degene die tijdens het fin-de-siècle de verdere ontluiking van de Frans-klassieke orgelkunst voorbereidde.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Guilmant achter het Trocadero-orgel


Orgel te Meudon


Van links naar rechts: Widor, Guilmant en Gigout (1909)