Programmatoelichting

Progamma-toelichting

Geïnspireerd door de pioniersgeest die uit dit thema spreekt, verzorgen Blokfluitensemble Praetorius onder leiding van Norbert Kunst en organist en musicoloog Gert Oost het programma Les Hollandais Volants – Frans voor “De vliegende Hollanders”. Het accent ligt op werken van Leidse en Haagse componisten uit de zestiende en zeventiende eeuw, aangevuld met Suonata della settima grande, een compositie voor kerkorgel en blokfluitensemble die Gert Oost speciaal voor deze bezetting en deze concerten heeft gemaakt.

Orgel en blokfluitensemble vormen een bijzondere combinatie. Wie naar Praetorius kijkt, ziet in het klein het interieur van een orgelkas: fluiten in verschillende maten, oftewel een serie houten pijpen met vingergaten. In het orgel worden ze aangeblazen door wind uit de balgen, bij Praetorius door de adem van spelers. Suonata della settima grande laat naast de serieuze kant van deze unieke combinatie ook de humoristische mogelijkheden horen in het Scherzo, waar vrolijke vogels worden overstemd door piepende remmen en sirenes door gebruik te maken van het grotseptimeakkoord. Dit deel draagt dan ook de ondertitel: ik rem ook voor vreemde vogels!

Het spanningsvolle grote septime wordt door Gert Oost gebruikt als leitmotief, een klein muzikaal fragment. Richard Wagner heeft het principe van het leitmotief gebruikt in zijn diverse monsteropera’s om een bepaalde gemoedstoestand, gebeurtenis of persoon aan te kondigen. Hij heeft daarmee nota bene in de opera Der fliegende Holländer voor het eerst geëxperimenteerd!

De periode dat De Vliegende Hollander de mensen werkelijk angst aanjaagt, is de Gouden Eeuw. In die periode van welvaart en grote maatschappelijke, culturele en wetenschappelijke ontwikkelingen zijn in Nederland onder meer de componisten Cornelis Schuyt, Christian Ruppe, Johann Christian Schickhardt en Jan Pieterszoon Sweelinck actief. In Les Hollandais Volants klinken enkele van hun werken. En wie weet komen de luisteraars bij Les Hollandais Volants wel oog in oog te staan met de Vliegende Hollander. Misschien komt Wagner wel langs…Maar je weet het nooit van te voren!