“… ein hochgeistiges Instrument …” Het Kunst-Station Sankt Peter te Keulen

Jan Hage & Cees van der Poel

“… ein hochgeistiges Instrument …” Het Kunst-Station Sankt Peter te Keulen Het ORGEL 106 (2010), nr. 5, 18-29 [samenvatting]

In 1987 werd in Keulen het Kunst-Station Sankt Peter geopend, een ‘Zentrum für zeitgenössische Kunst und Musik’. De Duitse kerkmusicus Peter Bares kon in dit kunstencentrum zijn ideale orgel realiseren. Met gebruikmaking van het bestaande orgel van de Sankt Peter bouwde Willi Peter Orgelbau (Keulen) een nieuw instrument, waarin elementen uit het huisorgel van Bares en onder andere de Trompeteria uit het orgel van de Sankt Peter te Sinzig (waar Bares tot 1985 organist was) verwerkt werden. Het orgel werd in oktober 2004 ingewijd.
Uitgangspunt in Bares’ visie is het historische gegeven van een orgel als verzameling van zoveel mogelijk geluiden. Zoals Praetorius alle mogelijke instrumenten van zijn tijd in het orgel poogde te integreren, zo moet volgens Bares ‘alles wat klinkt’ in het orgel vertegenwoordigd zijn.
Het orgel is voor veel twintigste-eeuwse en oudere literatuur niet zo geschikt. Het instrument is en blijft een unicum dat op zijn best is in improvisaties en wanneer speciaal voor dit instrument geschreven composities erop uitgevoerd worden, wat wel een grondige verdieping en affiniteit met de aard en de mogelijkheden vereist.
De improvisaties vormen de kern van de taken van dit instrument en leveren een unieke bijdrage aan de nieuwe kerkmuziek. De rol van het orgel als begeleidingsinstrument van de gemeentezang valt daarbij wat uit de toon. De meeste melodieën zijn traditioneel en vragen een dito begeleiding om de gemeente behoorlijk te laten zingen. Dan klinkt het orgel als een ‘gewoon’ neobarok instrument en dat is niet zijn sterkste zijde.
Het Kunst-Station Sankt Peter verenigt kerk en kunst, waarbij kunst niet, zoals meestal het geval als verlenging of illustratie van religie verstaan wordt, maar autonoom is en van hoge kwaliteit.

Foto’s: Cees van der Poel

Hoofdorgel en detail Trompeteria

l

Foto’s van ongewone registers en onderdelen, links een aandrijfmotor en rechts een sirenegeluid

Buisklokken, elektrische aansturing en hamers

Interieur met koororgel

Speeltafel van het koororgel