Giovanni Salvatore – een tijdgenoot van Frescobaldi

Antonio Caporaso

Giovanni Salvatore – een tijdgenoot van Frescobaldi Het ORGEL 106 (2010), nr. 3, 26-33 [samenvatting]

Girolamo Frescobaldi (1583-1643) is zonder twijfel de bekendste Italiaanse componist van klaviermuziek uit de zeventiende eeuw. Er zijn uit die eeuw ook minder bekende en onbekende componisten die destijds zeer bekend en beroemd waren. Eén van hen is Giovanni Salvatore (ca. 1610-ca.1688). Hoewel hij in zijn tijd vanwege zijn vocale en instrumentale werken een beroemdheid was tot ver buiten de grenzen van Italië, is hij vandaag de dag nauwelijks meer bekend.
Salvatore leefde en werkte in Napels, waar aan het begin van de zeventiende eeuw een traditie ontstond waarbij de belangrijkste muzikale posten steeds overgingen van leraar op leerling. Salvatore speelde een belangrijke rol in deze ‘didactische ketting’; hij zorgde ervoor dat tot het einde van de zeventiende eeuw veel talenten tot bloei kwamen in het muziekculturele Napels.
Tijdens het leven van Salvatore werd de bundel Ricercari a quattro voci per Organo, canzoni francesi, toccate e versi per rispondere nelle Messe con l’organo al Choro che si canta nelle Domeniche dell’Anno uitgegeven bij O. Beltrano in Napels(1641). De bundel bevat acht ricercari, vier canzoni, twee toccata’s en drie orgelmissen.
Opmerkelijk is dat Salvatore in deze bundel precies die compositiegenres na elkaar laat volgen die men in het oeuvre van Frescobaldi tegenkomt, maar dan verspreid over een aantal decennia. Belangrijker lijken nog de overeenkomsten in stijl en de voorliefde van Frescobaldi en Salvatore voor het verfijnde, voor affecten en virtuositeit. Interessant is ook dat Salvatore voor de laatste van zijn vier canzoni het thema van de Bergamasca gevanni Salvatoreruikte, precies zoals Frescobaldi, die de canzona over dit thema na zijn derde mis (‘Messa della Madonna’) als aanhangsel invoegde.

Muziekbijlage: PDF van een Ricercare van Giovanni Salvatore