‘Mit allen Orgeln pfeyffen’ – Maarten Luther en het orgel

door Robin A. Leaver | Het ORGEL | Jaargang 106 | (2010) | Nummer 3

 

Robin A. Leaver ‘Mit allen Orgeln pfeyffen’ – Maarten Luther en het orgel
Het ORGEL 106 (2010), nr. 3, 4-11 [samenvatting]

De afgelopen eeuwen is de reformator Maarten Luther dikwijls afgeschilderd als iemand die het gebruik van het orgel in de liturgie fors bekritiseerd heeft. Inderdaad heeft Luther zich bij herhaling negatief uitgelaten over het orgel. Maar het is de vraag of de Wittenbergse reformator uit principiële overwegingen het orgel als liturgisch instrument heeft veroordeeld.
Sommige negatieve uitlatingen met betrekking tot het geluid van het orgel kunnen misschien eerder toegeschreven worden aan de onvolmaakte ontwikkeling van het instrument in dat deel van Duitsland waar Luther woonde dan aan een principiële afkeuring van orgels. Luthers negatieve opmerkingen over het orgel hadden echter meer een theologische dan een audiologische achtergrond. Luthers kritiek betrof niet zozeer het orgel an sich maar het misbruik daarvan in de voorreformatorische liturgieën. Bovendien dateren Luthers negatieve uitspraken over het orgel uit de beginperiode van de Reformatie, dus vóórdat hij werkte aan de hervorming van de liturgie in Wittenberg. In latere jaren blijkt de reformator het goede gebruik van het orgel in de liturgie juist bevorderd te hebben.
 


Maarten Luther 1529 Uffizi door Lucas Cranach der ältere,

 


Graf van Luther in de slotkapel te Wittenberg Foto: Jan Smelik