Orgelbouwnieuws: Raalte, Basiliek van de H.-Kruisverheffing

Het ORGEL | Jaargang 105 | (2009) | Nummer 1
Raalte, Basiliek van de H.-Kruisverheffing
[Orgelbouwnieuws uit NotaBene 2009-02 januari]

De firma B. Pels uit Alkmaar bouwde in 1931 als opus 82 een pneumatisch geregeerd tweeklaviers orgel voor de basiliek van de H.-Kruisverheffing in Raalte.
Het orgel verving een instrument van J.C. Scheuer & Zn. uit 1845, dat oorspronkelijk gemaakt was voor de Hervormde Kerk van Meerde.
In 1970 verbouwde de firma Vermeulen uit Alkmaar het Pels-orgel. Het instrument was zo vervallen dat het parochiebestuur in 2006 besloot het orgel te vervangen.
In 2007 werd het afgebroken. Op dat moment telde het instrument zesendertig stemmen, verdeeld over twee klavieren en een vrij pedaal, en bezat het een elektro-pneumatische tractuur.
De parochie kocht het orgel van de voormalige rooms-katholieke Michaelskerk in Zwolle.
Orgelmaker Joseph Adema bouwde dit orgel in 1927 voor de Zwolse kerk ter vervanging van een instrument van Petrus van Oeckelen uit 1854.
Dat instrument kreeg een nieuwe bestemming in de Noorderkerk in Alphen aan den Rijn.
De van 1892 daterende Michaëlskerk werd in 1965 afgebroken en vervangen door een kleiner gebouw; de parochie nam het Adema-orgel mee naar dit nieuwe onderkomen.
Hubert Schreurs uit Amsterdam verzorgde de overplaatsing. Op enig moment verving men de Unda Maris van het Reciet door een Terts en plaatste op de lege plek van de oorspronkelijk geplande Sexquialter van het Positief een Ripiéno.
Begin jaren negentig van de vorige eeuw maakte de firma Kaat & Tijhuis uit Kampen het orgel schoon, repareerde het en voorzag het van een dak.
In 2006 sloot men de nieuwe Michaëlskerk. Het orgel werd door Kaat & Tijhuis onder advies van Gert Oldenbeuving namens de KKOR gerestaureerd en overgeplaatst naar de basiliek in Raalte.
De ingebruikneming was op 14 september 2008 met een concert door de Zwolse organist Toon Hagen.
De laden zijn gebouwd als pneumatisch geregeerde kegelladen; het Positief en het Reciet zijn in afzonderlijke crescendokasten geplaatst.
De samenstelling van de Mixtuur (HW) luidt als volgt:
C: 1 1/3, 1′, 2/3′, 1/2′;
c: 2′, 1 1/3′, 1′, 2/3′;
c1: 2′, 1 1/3′, 1′, 2/3′, 1/3′;
c2: 2 2/3′, 2′, 1 1/3′, 1′, 2/3′.
De Cornet (HW) heeft de samenstelling: C: 2 2/3′, 1 3/5′; c: 4′, 2 2/3′,  1 3/5′; c1: 8′, 4′, 2 2/3′, 2′,  1 3/5′.
Bij de overplaatsing in 2008 keerde de Unda Maris op het Reciet terug en werd de Ripiéno van het Positief vervangen door een Sexquialter, waarmee de door Adema voorgenomen dispositie is gerealiseerd.
Het orgel staat in Raalte in de torennis achter het front van het voormalige Pels-orgel. Het frontpijpwerk is van Adema.

Dispositie:

Hoofdwerk (I, C-g3) Postief(ll,C-g3) Reciet (III, C-g3) Pedaal (C-f1)
Prestant 16′ Bourdon 16′ Gedekt 16′ Contrabas 16′
Bourdon 16′ Viool Prestant 8′ Nachthoorn 8′ Subbas 16′
Prestant 8′ Viola di Gamba 8′ Quintadeen 8′ Violonbas 16′
Bourdon 8′ Vox Coelestis 8′ Salicionaal 8′ Quintbas 102/3′
Flûte Harmonique 8′ Holpijp 8′ Dolce 8′ Cello 8′
Violon 8′ Fugara 8′ Unda Maris 8′ Fluitbas 8′
Octaaf 4′ Violine 4′ Roerfluit 4′ Bazuin 16′
Fluit 4′ Open Fluit 4′ Viola d’Amour 4′ Clairon 4′
Octaaf 2′ Woudfluit 2′ Nasard 22/3′  
Cornet 3-5 st Sexquialter 2 st Piccolo 2′  
Mixtuur 4-5 st Echotrompet 8′ Vox Humana 8′  
Trompet Harmonique 8′   Basson-Hobo 8′  

Werktuiglijke registers
koppelingen: HW+Pos, HW+Rec, Pos+Rec, P+HW, P+Pos, P+Rec, HW+Pos super, HW+Pos sub, Pos+Pos super, Pos-Pos sub, Rec+Rec sub
7 vaste combinaties
2 vrije combinaties
Generaal Crescendo
Tongwerken af
Automatisch pedaal
toonhoogte: a1 = 440 Hz
winddruk: 100 mm wk
stemming: evenredig zwevend

Bronnen:
website Pels & van Leeuwenwww.pelsenvanleeuwen.nl 
Orgeldatabase http://www.orgbase.nl/  aankondiging ingebruikneming

Aanvullende informatie:www.kaatentijhuis.nl