Felix Mendelssohn Bartholdy en het koraal. Deel 1: In het voetspoor van Johann Sebastian Bach

Albert Clement

Felix Mendelssohn Bartholdy en het koraal. Deel 1: In het voetspoor van Johann Sebastian Bach Het ORGEL 105 (2009), nr. 6, 34-43 [samenvatting]

Tot op heden is er nauwelijks aandacht bestaat aan de omgang van Mendelssohn Bartholdy met het lutherse koraal. Al in Mendelssohns jeugd ontstond belangstelling voor Johann Sebastian Bach en – daarmee onlosmakelijk verbonden – het lutherse koraal. Een markant gebeurtenis in dit verband was de uitvoering van Bachs Matthäus-Passion in 1829. Mendelssohn liet bepaalde koralen uit deze passion weg en het is de vraag of hij dit uitsluitend deed om religieuze redenen. Mogelijk deed hij dit om Bachs passie te conformeren aan de ideeënwereld en het verwachtingspatroon van de vroeg-negentiende-eeuwse luisteraar. Door de coupures en de benadrukking van de dramatische aspecten van het passieverhaal in Bachs werk wist hij het publiek te overtuigen.
Evenals in Bachs oeuvre speelt het lutherse koraal in het oeuvre van Mendelssohn een belangrijke rol. Niet alleen in zijn orgelwerken maar ook in andere composities gebruikt Mendelssohn regelmatig koralen die men ook tegenkomt in Bachs oeuvre. Minstens zo tekenend als de keuze van deze koralen is de wijze waarop Mendelssohn er compositorisch mee omgaat. Daaruit spreekt namelijk – evenals bij Bach – een werkelijk uitstekend begrip van de theologische achtergronden van de koralen. Dat geldt zowel voor de uitgekiende selectie van bepaalde strofen binnen een bepaalde context.
 

Mendelssohn door Carl Begas op 12 jarige leeftijd

Bach-Denkmal Mendelssohn te Leipzig