Verheijen en Philbert, een ontmoeting met gevolgen (twee delen)

Victor Timmer

Verheijen en Philbert, een ontmoeting met gevolgen (twee delen) Het ORGEL 105 (2009), nr. 3, 28-39 [samenvatting]

In 2006 en 2007 werd in Het Orgel gepubliceerd over de activiteiten van de Franse diplomaat en orgeldeskundige Charles-Marie Philbert. In aansluiting op deze artikelen wordt in twee artikelen vooral aandacht besteed aan Philberts relatie met de Amsterdamse organist Jos. A. Verheijen (1837–1924), die zich in de decennia rond de eeuwwisseling een vooraanstaande plaats wist te verwerven in het Nederlandse muziekleven. Hij richtte de Nederlandsche Organisten Vereeniging op, waarvan hij vervolgens dertig jaar voorzitter was. Daarnaast was Verheijen organist van het Adema-orgel in de Mozes en Aäronkerk te Amsterdam, het instrument dat in 1871 mede door toedoen van Philbert gebouwd werd. Verheijen en Philbert hadden niet pas contact met elkaar vanaf 1871, zoals tot op heden gedacht werd, maar – zo blijkt uit dit artikel blijkt – al vanaf 1859 in Den Helder. Verheijen leerde in Den Helder niet alleen Philberts orgel kennen, ook was hij oprichter en dirigent van het koor Cecilia en in die functie was hij de voorganger van Philbert.
Het onderzoek, waarvan in dit artikel verslag wordt gedaan, richtte zich behalve op deze Helderse periode en de mogelijke implicaties daarvan, ook op Verheijens jonge jaren en het begin van diens professionele loopbaan (vanaf 1862) in Gouda. Daar was hij zowel binnen als buiten de kerk op diverse fronten muzikaal actief, alvorens hij in 1871 werd benoemd te Amsterdam. Mogelijk is Philbert één van degenen geweest die Verheijen omstreeks 1860 ertoe gebracht heeft te kiezen voor een loopbaan als musicus. In elk geval had Verheijen het grootste deel van zijn organologische kennis aan Philbert te danken. Dankzij de Franse diplomaat werd Verheijen een warm pleitbezorger van het moderne Franse orgel in Nederland.

Artikel van Jos A. Verheijen ‘Aristide Cavaillé-Coll –In Memoriam’ uit Sempre Avanti.