De overlevering van Buxtehudes orgelmuziek

Michael Belotti

De overlevering van Buxtehudes orgelmuziek Het ORGEL 103 (2007), nr. 4, 30-35 [samenvatting]

Tabulatuur rechts:
Het begin van de koraalfantasia ‘Nun freut euch, lieben Christen gmein’ van Dieterich Buxtehude in het handschrift van Johann Seb. Bach. Het handschrift werd begin augustus 2006 door twee onderzoekers van het Leipziger Bach¬Archiv, Michael Maul en Peter Wollny, in de Anna-Amalia-Bibliotheek ontdekt. Vermoedelijk heeft Bach het afschrift kort voor 1700 gemaakt. Naast het orgelwerk van Buxtehude werd tegelijkertijd een afschrift gevonden dat Bach gemaakt heeft van de koraalfantasia ‘An Wasserflüssen Babylon’ van Johann Adam Reincken.

Van de orgelwerken van Buxtehude zijn geen autografen overgeleverd. Evenmin zijn tijdens het leven van de componist orgelcomposities gedrukt. Moderne edities moeten dus met afschriften genoegen nemen en de authenticiteit daarvan inschatten. In het artikel wordt deze problematiek nader beschreven. Er wordt onder meer betoogd dat fouten in afschriften niet altijd veroorzaakt worden door een foutieve interpretatie van de tabulatuur, zoals tot op heden vaak gedacht wordt, maar dat ze voor het grootste deel op conto van de tabulatuurschrijver te schrijven zijn.
Bij het uitgeven van Buxtehudes orgelmuziek komt men zeer complexe overleveringsvraagstukken tegen. Zowel het vermengen van versies uit verschillende bronnen, aangevuld met fantasierijke vermoedens, als een onkritische reproductie van een brontekst levert geen verantwoorde uitgave op. Wat veeleer wordt verlangd is een kritische evaluatie van de bronnen waarin hun onderlinge relatie en hun overleveringshistorische context verdisconteerd worden.