Orgelbouwnieuws: Schoonhoven, Oud-Katholieke Kerk

Het ORGEL | Jaargang 102 | (2006) | Nummer 1
Schoonhoven, Oud-Katholieke Kerk
[Orgelbouwnieuws uit de ORGELkrant 2006-01 januari]

Op 10 juni werd het gerestaureerde orgel in de Oud-KatholiekeKerk te Schoonhoven weer in gebruik genomen.
Het instrumentwerd vermoedelijk rond 1890 vervaardigd door de firma LeMinitier en Gloton (Nantes). Dit type instrument (in feite een grootkistorgel met een afneembare windvoorziening) wordt in Frankrijkaangeduid als Orgue Polyphone.
Opmerkelijk is de toepassing vantuyaux d’orgues a notes multiples, een patent uit 1882 waardoorveel ruimte kon worden bespaard, want het maakte het mogelijkom met één pijp meer dan één toon te produceren. Zo wordenbijvoorbeeld de tonen C, Cis en D van de Bourdon 8 door slechtséén pijp voortgebracht. Waarschijnlijk werden deze polyphonesvooral voor de missie gebouwd. Een aantal instrumenten kreegechter een plaats in kerkgebouwen in Calais.
Het thans in Schoonhoven aanwezige orgel is ooit in dekloosterkapel van de Franse zusters van La Sagesse in GoldenGreen (Londen) geplaatst. Nadat dit klooster in 1970 werdgesloten, is het orgel geschonken aan Miss Juni Ellis. Vermoedelijkging toen de originele windvoorziening, bestaande uit eenmagazijnbalg met daarbovenop twee schepbalgen, verloren.
In1985 schonk zij het instrument aan ‘The Mount School’ (Londen)waarna de firma Andrew Carter (Lakefield) een restauratie
uitvoerde. Omdat men er nauwelijks gebruik van maakte beslootmen in 1992 tot verkoop van het orgel.
Via T. Boersma kon hetworden aangekocht door de parochie te Schoonhoven.
Bij de nu voltooide restauratie, onder advies van Jacob Spaans,is de kast waar nodig hersteld en vervolgens geheel in de was
gezet. De mechanieken zijn hersteld en in de oorspronkelijke vormteruggebracht, waarbij de plastic geleidingen zijn vervangen doorleren exemplaren. Waar nodig zijn veren en moeren vernieuwd.De winlade is geheel gerestaureerd waarbij op de massieve
dekplaat aan de bovenzijde van de lade leer is aangebracht.
Aan de onderzijde van de stokken zijn ringen aangebracht. Dewindvoorziening is gereconstrueerd met gebruikmaking vaneen originele historische windvoorziening uit een nagenoegidentiek instrument van dezelfde orgelmakers. De beschermingvan de schepbalgen en de orgelbank zijn gekopieerd naar eenvergelijkbaar orgel in de Jacobskerk te Den Haag.
Tenslotte is hetpijpwerk schoongemaakt en waar nodig hersteld.

Manuaal
Bourdon D 16
Bourdon B 8
Flûte Harmonique D 8
Violon-Celle B/D 8
Voix-Célèste D 8
Flûte-Octav B/D 4
Trompette B/D 8

Winddruk: 80 mm wk.
Toonhoogte: a1 = 440 Hz bij 18°C.
Temperatuur: evenredig zwevend.
Het gehele orgel is in een zwelkast geplaatst die door middelvan een kniehevel kan worden bediend. Door het draaien vande registerknoppen is een aantal combinatiemogelijkheden in testellen.
Verder is er een knop voor een superoctaafkoppeling.
Hettransponeerbare klavier heeft een omvang van 67 toetsen, maar dewindlade heeft een omvang van C-g3; de functionele omvang blijftdus in alle gevallen 56 tonen.

Bron Hans van Rossum en Jacob Spaans