Orgelbouwnieuws: Montfoort, Grote of St.-Janskerk

Het ORGEL | Jaargang 99 | (2003) | Nummer 3
Montfoort, Grote of St.-Janskerk
[Orgelbouwnieuws uit de ORGELkrant 2003/3, maart]

De Hervormde Kerk van Montfoort kreeg in 1904 een ‘nieuw’ orgel, geleverd door de firma Mart. Vermeulen (Woerden). Vermeulen leverde echter geen nieuw instrument, maar plaatste een 18de eeuws binnenwerk van Vlaamse origine (mogelijk gemaakt door De La Haye) in een nieuwe orgelkast. Verder kreeg het orgel in 1904 nieuwe frontpijpen, een nieuw pedaalklavier en een grotendeels nieuwe tractuur. Tevens werd de lade van het tweede manuaal als Bovenwerk geplaatst en onderging de dispositie enkele wijzigingen. Zo verhuisde de Vox Humana 8 van het Hoofdwerk naar het Bovenwerk om plaats te maken voor een nieuwe Viola 8, werd het aantal koren van Fourniture en Cornet gereduceerd en werd de Trompet 8 vernieuwd, waarbij de oorspronkelijke deling werd opgeheven. Op het Bovenwerk verdwenen de Tierce 1 3/5, de Cornet D III en het tongwerk. Daarvoor in de plaats kwamen een FlûteHarmonique 4, een Voix céleste 8 (vanaf c) en de Vox Humana van het Hoofdwerk.
In 1982 vond een algehele restauratie van het orgel plaats, uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw onder advies van Hans van der Harst. Daarbij werd het orgel zoveel mogelijk teruggebracht naar het oorspronkelijke Vlaamse concept, echter met behoud van de frontpijpen, de kast en de opstelling van de werken uit 1904. Ook de deling van de Trompet werd niet ongedaan gemaakt. Wel kregen de handklavieren nieuwe bakstukken en werden nieuwe registerknoppen en -opschriften aangebracht.
Enkele jaren geleden werd een orgelcommissie in het leven geroepen met als belangrijkste doelstelling het realiseren van een vrij pedaal. Als adviseur werd Jan Jongepier aangetrokken. Uiteindelijk kreeg Verschueren Orgelbouw in 2001 de opdracht voor het toevoegen van een pedaal. Dit nieuwe pedaal is in een aparte kast achter het orgel geplaatst en wordt van wind voorzien door een eigen balg die onder de lade van het Pedaal ligt. Tevens is een koppeling Pedaal-Hoofdwerk aangebracht. In het kader van deze werkzaamheden werden tenslotte ook de handklavieren hersteld. De ingebruikneming vond plaats op 11 januari 2003.
De dispositie: Hoofdwerk (Manuaal I, C-f3): Bourdon 16, Montre 8, Bourdon 8, Prestant 4, Flûte 4, Nazard 3, Doublette 2, Sexquialter II, Fourniture V,Cornet D V, Trompette 8 (1982), Voix Humaine 8, Clairon B 4. Bovenwerk (Manuaal II, C-f3): Bourdon 8, Prestant 4, Flûte 4, Nazard 3, Doublette 2, Tierce 1 3/5 (1982), Cornet D III (1982), Cromorne 8 (1982), Tremblant. Pedaal (C-d1, geheel nieuw): Sousbasse 16 (eiken), Flûte 8 (eiken), Flûte 4, Bombarde 16 (grenen bekers), Trompette 8. Koppelingen: Hoofdwerk-Bovenwerk, Pedaal-Hoofdwerk. Winddruk: 82 mm wk. Toonhoogte: a1 = 412 Hz. Temperatuur: evenredig zwevend. 
Bronnen: 
Jan Jongepier; persbericht Orgel van de Grote of St. Janskerk te Montfoort belangrijk uitgebreid; 
De Mixtuur 42 (1983), 474-475