Joris De Henau

Joris De Henau

Storm in de Sint-Niklaaskerk te Gent anno 1856 Het ORGEL 99 (2003), nr. 4, 5-15 [samenvatting]

Het drieklaviers Cavaillé-Coll-orgel in de St.-Niklaaskerk te Gent (1856) is sinds decennia onbespeelbaar; het is in slechte staat. De bouw ervan werd gestimuleerd door François-Joseph Fétis, die een modelinstrument in België wenste om de orgelcultuur als zodanig op een hoger plan te brengen. 
In het kader van een onderzoek naar dit orgel gaat dit artikel over het inspelingsconcert op 11 maart 1856; het is gebaseerd op brieven uit de ‘Collection Lapresté’ van de Bibliothèque Nationale de France te Parijs.
Cavaillé-Colls advies om Louis-James-Alfred Lefébure-Wely het concert te doen geven werd in Gent overgenomen; Jaak Nikolaas Lemmens werd gepasseerd. Lefébure-Wely improviseerde doorgaans op concerten als deze, waarbij een programmatische storm, ‘laatste oordeel’ of oorlog meestal niet ontbrak. Dit genre concert stond aan de basis van de ontwikkeling van het huidige orgelconcert; destijds waren orgelconcerten ongebruikelijk.
De reacties op het concert liepen uiteen. Le Messager de Gand stak de loftrompet, maar de gewone man was er minder over te spreken: in pamfletten, liederen en hekeldichten bekritiseerde hij het volgens hem wereldse concert.
Fétis reageerde indirect op het artikel in Le Messager in de Revue et Gazette Musicale de Paris: hij bekritiseerde Lefébures stijl en vreesde dat de mis uiteindelijk zou verworden tot een ballet. Beter zou het zijn de strenge stijl van Alphonse Mailly als uitgangspunt te nemen, en daarmee van diens leerling Lemmens. 
Ironisch genoeg stuurde Cavaillé-Coll later Widor naar Lemmens om zich de kunst van het orgelspelen eigen te maken.

Zie ook: http://www.stniklaas.com