Het nieuwe orgel in de Bovenkerk te Kampen

door Hans Fidom | Het ORGEL | Jaargang 97 | (2001) | Nummer 1

 

Hans Fidom Het nieuwe orgel in de Bovenkerk te Kampen
Het ORGEL 97 (2001), nr. 1, 5-12 [samenvatting]

 

kampenkoor.jpg (28384 bytes)In 1999 werd in het koor van de Bovenkerk te Kampen een nieuw orgel geplaatst. Het is geschonken door Henk Stoel. De Stichting Koororgel Bovenkerk Kampen draagt de zorg voor het instrument. Het orgel is gebouwd door Orgelmakerij Gebr. Reil te Heerde, onder advies van Jan Jongepier.

Het instrument heeft 29 registers: 12 op het Hoofdwerk, 10 op het Bovenwerk, 6 op het Pedaal. Het 29ste register is een Klaroen, die bovenop het dak van het Bovenwerk is geplaatst. De Klaroen wordt bespeeld via een derde klaviertje (vanaf c1), ‘Récit’ genaamd.

Het orgel documenteert de ontwikkelingen bij Reil. Terwijl bij eerdere orgels de vorm van de windlade precies met die van de kast correspondeerde, is de hoofdwerklade in Kampen een ‘kranslade’: de lade ligt op de onderkast, op de lade staat de bovenkast. Zo wordt het geheel stijver, hetgeen volgens Reil de resonans van de klank ten goede komt. Ook het front toont een voortzetting van eerdere ideeën: het front van de Reil-orgels in Wenen (Augustinerkirche) en Ancaster (Canada, Redeemer College) is verder ontwikkeld. Zoals de meeste historiserende fronten toont ook dit front hoe moeilijk het is de fraaiheid van historische fronten te benaderen. Het roept de vraag op waarom niet gekozen is voor een eigentijdse vormgeving.

In de klank valt met name de helderheid op; bij de meeste registers is de grondtonigheid gematigd gehouden. De Octaaf 4 van het Hoofdwerk is het duidelijkste voorbeeld. Intonateur Han Reil verklaarde desgevraagd dat hij bij het bepalen van de mensuren geïnspireerd was door oude orgels, zoals het door de Orgelmakerij Reil recentelijk gerestaureerde Bader/Timpe-orgel in de St.-Walburgiskerk te Zutphen. Tevens is zijn doel om labialen zonder kernsteken en tongwerken zonder leer te intoneren, om zo te achterhalen hoe orgelmakers in de 17de en de 18de eeuw werkten.

De eenheid tussen front en klank bij dit orgel, beide geïnspireerd door historische orgels, getuigen van de kracht van het concept van Reil.