Ik haat muziek! Maar ik zing zo graag

Stephen Taylor

Ik haat muziek! Maar ik zing zo graag Het ORGEL 96 (2000), nr. 3, 5-8 [samenvatting]

In zijn songtekst I hate music! But I like to sing… maakt Leonard Bernstein grapjes over de manier waarop we door omstandigheden worden afgeleid van de essentiële aspecten van het maken van muziek: ‘Music is a lot of men in a lot of tails’ [Muziek is veel mannen in veel zwarte pakken].

Zulke omstandigheden zijn de partituur en de problemen die de betrekkelijke ingewikkeldheid van het notenbeeld de organist veroorzaakt.

Tegenwoordig worden jonge kinderen dikwijls gestimuleerd om op het gehoor te spelen, door eerst een melodie te beluisteren en daarna op hun instrument te spelen (zoals bij de Suzuki-methode bijvoorbeeld). Wij volwassenen zijn daarvoor te ongeduldig; we geven de voorkeur aan het decoderen van de notentekst terwijl we spelen. Fouten die in dit stadium worden gemaakt blijven vaak onopgemerkt, omdat we ons geen voorstelling hebben gemaakt van hoe het stuk zou moeten klinken.

Bij wijze van experiment speelden leerlingen het begin van Bachs Inventie VI eenmaal direct van blad. Na analyse van de eerste twee-en-halve maat (stijgende en dalende toonladders, met één chromatische alteratie), was elke leerling in staat de passage en zijn omkering vanaf maat 5 zonder notenbeeld vóór zich spelen, evenals de getransponeerde versie vanaf maat 21.

Ons ongeduld brengt ons er tevens toe in betrekkelijk snel tempo te studeren, met allerlei fouten (en tempo-afwijkingen) als gevolg, eenvoudig omdat we onszelf niet voldoende gunnen om precies te lezen.

Alsof deze problemen nog niet genoeg zijn, zijn wij organisten ook nog eens niet sterk in het luisteren naar onze eigen uitvoering. Wanneer we een toets aanslaan, ontstaat het geluid ergens boven ons of soms zelfs achter een pilaar; een verre herinnering aan de jonge violist die zijn gehoor ontwikkelt door te worstelen met de kwaliteit van zijn toon en de toonhoogte. We spelen in ons eentje en worden niet gecorrigeerd door een ensemble wanneer we simpelweg een extra halve tel toevoegen als we wat extra tijd nodig hebben om te weten wat er gaande is!