Orgel Der Aa-kerk Groningen nog steeds onderwerp van gesprek

Peter van Dijk

Orgel Der Aa-kerk Groningen nog steeds onderwerp van gesprek Het ORGEL 96 (2000), nr. 2, 14-24 [samenvatting]

Op 17 december 1999 namde Gemeente Groningen het besluit de reeds verleende vergunning voor het wijzigen van hethoofdorgel in de Der Aa-kerk (Schnitger 1702, Timpe 1815 en 1831, Van Oeckelen 1858) tehandhaven. In 1977 demonteren de orgelmakers Taylor en Boody het orgel wegensinstortingsgevaar van de kerk. In 1990 herplaatst de firma Gebr. Reil het instrument. In1993 dient eigenaar Stichting Der Aa-kerk Groningen een restauratieplan in bij degemeente. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg adviseert de gemeente de benodigdewijzigingsvergunning te verlenen onder enkele voorschriften. In 1995 dient de stichtingeen plan in; het uitgangspunt is dat het orgel bewaard dient te blijven zoals het is. Bijde demontage van het orgel in 1997 blijkt de constructieve situatie slecht te zijn. Destichting dient een wijzigingsvoorstel in: ze wil de door Van Oeckelen verwijderdeachterwand van Schnitger reconstrueren, zodat onder meer de hoofdwerkwindladen van VanOeckelen verdwijnen moeten. De gemeente handhaaft in 1998 de verleende vergunning. Deambtelijke commissie onderzoekt de bezwaren van onder meer de Stichting tot Beschermingvan het hoofdorgel in de Der Aa-kerk; de commissie adviseert de gemeente de vergunning tehandhaven. Volgens de ‘waardenstelling’ van de Monumentenwet staat in de DerAa-kerk een ‘Orgel met rugpositief, in 1702 door A. Schnitger gebouwd voor deMinderbroederskerk en in 1814 hierheen overgebracht; rijk gesneden orgelkas op zuilen enmet portaal eronder, gedateerd 1702.’ Deze beschrijving is de juridische basis voorhet besluit om de vergunning te handhaven: omdat de Van Oeckelen-onderdelen niet explicietzijn genoemd in de Monumentenwet, mag de gemeente dit besluit nemen. Het orgel zal narestauratie weer betrouwbaar functioneren. Het is zeer jammer dat er zoveel materiaal vanVan Oeckelen zal verdwijnen. Rudi van Straten, adviseur van de stichting, wijst er evenwelop dat alle materiaal van 1831-en-ouder bewaard blijft en dat zoveel mogelijk delen uit1858 ook worden gehandhaafd. De Stichting tot Bescherming van het hoofdorgel in de DerAa-kerk is bij de Arrondissementsrechtbank van Groningen tegen de vergunningverlening inberoep gegaan.