Nieuwe muziek voor de psalmenpomp

door Dirk Luijmes | Het ORGEL | Jaargang 95 | (1999) | Nummer 2

 

Dirk Luijmes Nieuwe muziek voor de psalmenpomp
Het ORGEL 95 (1999), nr. 2, 34-38 [samenvatting]

Na een periode waarin grote componisten zoals César Franck en Franz Liszt voor het harmonium componeerden, verslapte de belangstelling voor het instrument. De laatste decennia is er echter sprake van nieuwe interesse. De 19de-eeuwse oude muziek wordt opnieuw bestudeerd en gespeeld en er worden instrumenten gerestaureerd. Ook klinkt het harmonium in popmuziek (Tom Waits) en ensembles als het Up There Trio. Om de ontwikkeling van nieuwe muziek voor het harmonium te stimuleren verzocht Dirk Luijmes Nederlandse componisten iets voor het Franse drukwind-harmonium te schrijven dat hij bezit.
Vier composities waren het resultaat.

Hommage à Victor Mustel (1997) van Louis Toebosch kent de karakteristieken van Toeboschí andere muziek: impressionistisch getinte akkoorden, polytonaliteit, polyfonie en vrolijke improvisatorische vrijheden. De verdeling van het harmoniummanuaal in bas en discant speelt in de Hommage een belangrijke rol.

Harmonologue (1997) van Walter Hekster is geheel anders: vanuit verschillende lange tonen – één van de specialiteiten van het instrument – kleurt de componist beetje bij beetje chromatische klankvelden in. Als een soort herinnering aan het orgel duikt in maat 37 plotseling het BACH-motief op.

De inspiratiebron van Longen en tongen (1998) van Andries van Rossem was een oosters mondorgel (een Japanse “sho” of Chinese “sheng”). In Longen en tongen verkent Van Rossem de grenzen en mogelijkheden van het harmonium.

3-pt. (untampered) Product (1998) van Peter Adriaansz is een ensemblestuk waarin de onderkant van het harmonium als het ware wordt versterkt door een trombone, de bovenkant uitgebreid met een piccolo (of fluit), en het slagwerk voor de ritmische component zorgt.