Jan Vriend – Jets d’Orgue

Jan Hage

Jan Vriend – Jets d’Orgue Het ORGEL 95 (1999), nr. 2, 14-20 [samenvatting]

Jets d’Orgue van Jan Vriend is zowel een mijlpaal in de orgelliteratuur als in oeuvre van de componist. Het eerste deel van het driedelige werk verscheen in 1985. In 1989 werd dit deel voor het eerst uitgevoerd door Gottfried Sembdner. De andere twee delen verschenen in 1991. De eerste integrale uitvoering van Jets d’Orgue vond plaats in 1993 in de St.-Paul’s Cathedral in Londen door Sembdner.
Jan Vriend (1938) studeerde piano, muziektheorie en compositie aan het Amsterdams Conservatorium, slagwerk aan het Utrechts Conservatorium en elektronische muziek aan het Instituut voor Sonologie. Hij was leerling van onder meer Ton de Leeuw en Iannis Xenakis. Vriend nam van Xenakis de voorliefde voor complexiteit over en het toepassen van wiskunde bij het componeren.
Jan Vriend zei in 1985: “Een orgel is als een fontein van duizend pijpen die hun geluid door de ruimte in het rond strooien.” Dit verklaart de titel en de inhoud van Jets d’Orgue. Elk deel bestaat uit 3 secties, die op hun beurt weer onderverdeeld zijn in 3 sub-secties. Elk van de negen secties begint met een Jet: een soort explosie of waterval van geluid. Daarna volgt een homofoon of polyfoon middendeel. In het slotdeel van elke sectie waarin effecten worden uitgebuit.
Voor de compositie is een groot orgel met drie manualen nodig. Vriend nam het orgel van Grote Kerk te Haarlem als uitgangspunt.

Actuele links: