De Noord-Duitse koraalfantasie: oratorium of paradepaard?
In dit artikel gaat de auteur in op het ontstaan en kenmerken van de Noord-Duitse koraalfantasia. Hoe en waartoe zijn deze intrigerende composities bedoeld? Hoewel de koraalfantasieën van elkaar verschillen, zijn de overeenkomsten te evident om genegeerd te worden....
Nieuwe Franse orgelmuziek, een wegwijzer (I)
Dit jaar, 2022, is een César Franck-jaar. Herdacht wordt dat deze componist 200 jaar geleden werd geboren. De aard en kwaliteit van zijn orgelwerken openden destijds ongebaande wegen en zetten een nieuwe standaard, zijn invloed was zo groot dat hij wordt beschouwd als...
Overlegato
Na een periode waarin als erfenis van de negentiende eeuw legatospel de norm was, kwam ongeveer sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw onder organisten het non-legatospel in zwang. Bij nader inzien blijkt hierbij een nuancering nodig, vooral omdat de gelijkmatige...
Sweelincks Ricercar
Jan Pieterszoon Sweelinck is een van de weinige klaviercomponisten uit de geschiedenis die het orgel en het besnaarde toetsinstrument – in zijn geval het klavecimbel – gelijkelijk bedeelde. De enige die wat dit betreft met hem vergeleken kan worden, is Johann...
Het 53e Internationaal Improvisatieconcours Haarlem
Op 21, 23 en 24 juli 2021 vond het Internationaal Improvisatieconcours Haarlem plaats, drie jaar na de vorige editie, aangezien het concours vorig jaar door het welbekende coronavirus geen doorgang kon vinden. Vier Duitsers, een Zwitser, een Italiaan, een Amerikaan en...
‘Des verwegenen Menschen Portrait’. De relatie tussen tekst en muziek in Johann Adam Reinckens ‘An Wasserflüssen Babylon’
De organist, klavecinist en componist Johann Adam Reincken (gedoopt 1643-1722), een Enkelschüler van Jan Pieterszoon Sweelinck, werd – net als Sweelinck zelf – geboren in Deventer. Twee van Reinckens leermeesters, Lucas van Lenninck en Heinrich Scheidemann, waren...
Een vergeten uitvoeringspraktijk van romantische muziek
De Fantasie und Fuge über den Choral “Ad nos, ad salutarem undam“ is niet alleen het vroegste orgelwerk van Franz Liszt (1811-1886), het is tevens zijn langste, technisch veeleisendste en muzikaal meest complexe. Deze compositie op een thema uit de opera Le Prophète...
Accentverschuivingen in driedelige maatsoorten bij Johann Sebastian Bach
Klassieke muziek is meestal genoteerd in regelmatige maatsoorten. Toch onttrekt bij nadere beschouwing de accentuering zich soms aan die regelmaat. De harmonische puls kan wisselen van halve naar hele maten, bij korte maten soms zelfs per vier maten gedacht zijn. In...
Bach doordenkt Corelli. Enkele gedachten bij de dubbelfuga in b (BWV 579) voor orgel
Naar alle waarschijnlijkheid moet de dubbelfuga in b voor orgel (BWV 579) worden gerekend tot de vroegste orgelwerken van Johann Sebastian Bach, daterend van vóór zijn aanstelling als organist van de Blasiuskirche in Mühlhausen in 1707. Het dubbele thema is...
De tempi die César Franck in zijn orgelmuziek noteerde, in het bijzonder in zijn ‘Prélude, Fugue et Variation’
De tempi waarin de orgelwerken van César Franck gespeeld dienen te worden, zijn al enige jaren voorwerp van discussie. Het onderwerp werd vooral druk bediscussieerd toen in het boek César Franck van Joël-Marie Fauquet uit 1999 metronoomgetallen gepubliceerd waren die...
Een minimaal-invasieve ingreep in het ‘kleine’ Preludium in Bes, BWV 560
In de acht zogenaamde ‘kleine’ preludes en fuga’s die vroeger aan Johann Sebastian Bach werden toegeschreven, komen maar een paar herhalingstekens voor: in de eerste prelude (zo luidt de genretitel in het handschrift D-B Mus.ms. Bach P 281) in C (BWV 553) en in de...
De Ciaconna in e van Dieterich Buxtehude is te kort. Aantallen variaties in werken met ostinate bassen in de zeventiende en achttiende eeuw in Duitsland
Men zou verwachten dat het aantal variaties in ciaconna’s en passacaglia’s in de zeventiende en achttiende eeuw een regelmatig beeld vertoont. Misschien is dat gebaseerd op alle speculatieve ordeningen die men geprobeerd heeft te vinden in de grootste van alle...
Een nieuwe uitgave van de ‘Psalmen voor orgel’ van Cor Kee
Het oeuvre van Cor Kee (1900-1997) is omvangrijk en veelzijdig. Dankzij zijn open blik wist hij zich steeds te vernieuwen, niet zelden tot verwondering van velen. In de jaren tot 1935 schreef hij onder zijn eigen naam of onder het pseudoniem ‘Orgelius’ tientallen...
Die ‘Kunst der Fuge’ van Bach en de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel
Van Die Kunst der Fuge bestaat een autograaf en een na Bachs dood uitgegeven druk. De autograaf bevatte aanvankelijk twaalf stukken, geschreven op vier samengevouwen dubbelbladen en één gevouwen enkelblad van ca. 1742. De laatste drie en een halve bladzijden waren...
Vormgevend gebruik van klank en dynamiek, toegelicht vanuit het perspectief van musiceren op orgel
Op zaterdag 23 februari 2019 promoveerde Klaas Hoek in Franeker op de studie Vormgevend gebruik van klank en dynamiek. De uitvoering van Bachs Johannespassion benaderd als een autonome esthetische verschijning. Hij deed zijn promotieonderzoek aan de Katholieke...
‘Zijn duisternis is licht’ – Over ‘Jochen Klepper gewidmet’ van Johan G. Koers
Johan G. Koers kreeg het idee voor het componeren van Jochen Klepper gewidmet in de adventstijd van 2013. De predikant van de Doopsgezinde kerk te Heerenveen vroeg hem om een korte voordracht te houden bij het lied ‘De nacht is haast ten einde’, dat Jochen Klepper...
Jan Zwart ― Willem Mudde. Muzikaal-hermeneutische verkenningen (II -slot)
Anders dan de muziek van Jan Zwart, waarover in het eerste deel van dit tweeluik geschreven is (zie Het Orgel jrg. 115 nr. 3), is de muziek van Willem Mudde en de Duitse Kerkmuziekvernieuwingsbeweging onderdeel van een brede anti-negentiende-eeuwse beweging die...